Versneld doorstromen
Versnellen blijkt over het algemeen een goed en effectief middel om hoogbegaafde leerlingen meer uitdaging te bieden. Het merendeel van de kinderen die een klas hebben overgeslagen ervaart meer uitdaging en voelt zich gelukkiger. De angst dat er bij versnelling sociaal-emotionele problemen zullen ontstaan lijkt ongegrond. Wél blijft er vaak nog de behoefte aan meer uitdaging en moeilijker stof.
Dat een leerling hoogbegaafd is, is op zich onvoldoende reden om hem/haar vervroegd naar een volgend leerjaar te laten doorstromen. Het is wel één van de criteria die meewegen met de beslissing.
In eerste instantie kan in de klas verdiepende en verrijkende leerstof worden aangeboden.
Hoogbegaafde leerlingen hebben over het algemeen minder tijd nodig om zich nieuwe leerstof eigen te maken dan andere kinderen. Doordat ze sneller door de leerstof kunnen komt er tijd vrij voor verdieping en verbreding.
De nieuwe methodes voor rekenen en taal bieden de leerstof al aan op drie niveaus: minimum, basis en met verdieping. Voor de oudere methodes kunnen de routeboekjes van het SLO gebruikt worden om de leerstof te compacten.
Verdieping
Bij verdieping kan de leerling dieper ingaan op de stof van het onderwerp. De taxonomie van Bloom kan helpen om leerlingen op een hoger niveau uit te dagen.
6 – Creeren Ontwerpen en opnieuw samenstellen.
5 – Evalueren Beargumenteren en opnieuw samenstellen.
4 – Analyseren Probleem vereenvoudigen.
3 – Toepassen Kennis in een nieuwe situatie.
2 – Begrijpen Inzicht hebben in…
1 – Onthouden Kennis reproduceren.
Verbreding
Voor hoogbegaafde leerlingen biedt verdieping van de leerstof nog te weinig uitdaging. Met hen kan worden gezocht naar verbreding in de vorm van uitdaging op andere terreinen. In de begeleiding wordt veel aandacht besteed aan de begeleiding van hun leervaardigheden en het juiste gebruik van leerstrategieën. Ze moeten vooral de tools aangereikt krijgen om zichzelf weer nieuwe kennis eigen te maken met aandacht voor het trainen van de executieve functies en voor hogere vaardigheden zoals onderzoeken, leren plannen, leren reflecteren en samenwerken. Bij de keuze van verbredingsstof wordt zoveel mogelijk aangesloten bij de belangstelling en bij de leerdoelen van een leerling.
Versneld doorstromen
Er is pas echt sprake van een didactische noodzaak voor vervroegde doorstroming als een leerling op de drie belangrijkste vakgebieden –begrijpend lezen, spelling en rekenen- een voorsprong heeft van tenminste 12 maanden.
Om te voorkomen dat er kennishiaten kunnen ontstaan kunnen dan twee leerstofjaren in één schooljaar worden aangeboden. Tijdens deze inhaalslag zal de leerling nauwelijks toekomen aan verrijkingsonderwijs, omdat hij/zij hard aan het werk moet om echt alle stof te beheersen, ook al wordt dit compact aangeboden.
Versneld doorstromen is niet dé oplossing, maar kan wel een hulpmiddel zijn om een kind meer uitdaging te laten ervaren. Op de langere termijn zal een slimme leerling behoefte blijven houden aan extra uitdaging, ook na versneld doorstromen.
Een besluit om versneld door te stromen moet altijd weloverwogen gebeuren, waarbij ook het sociaal functioneren van het kind moet worden meegenomen. Vaak is dit een argument om niet te kiezen voor versnelling, maar in de praktijk blijkt dat veel kinderen zich vrij gemakkelijk kunnen aanpassen aan de nieuwe situatie.
Natuurlijk moet bij de beslissing ook de visie van het kind worden meegenomen. Vaak zal een kind een overstap naar een andere groep in eerste instantie niet alleen maar als positief ervaren en brengt het ook onzekerheid met zich mee. Samen met het kind kan worden bekeken hoe de doorstroming het beste vorm kan gaan krijgen.
